قانون ساماندهی مبادلات مرزی (the Law on Regulating Border Trade) مصوب شانزدهم آبان ماه سال هشتاد و چهار مجلس شورای اسلامی (۱۲ ماده و ۱۰ تبصره) است که به وزارت بازرگانی وقت (صنعت، معدن و تجارت کنونی) ابلاغ شده است. آئین نامه اجرایی (execution) آن نیز در تاریخ اول مرداد ماه سال ۱۳۸۵ توسط وزارت صمت تنظیم شد. گزارش امروز اقتصاد شهروند، شما را در جریان متن کامل قانون ساماندهی مبادلات مرزی و آیین نامه اجرایی مربوطه قرار می دهد.
حتما بخوانید : تبدیل شماره کارت به شماره حساب
همان طور که می دانید، ده ها بازارچه مرزی در استان های مرزی کشور وجود دارد که کار صادرات و واردات کالا در آن انجام می‌پذیرد و متفاوت از ۱۳۹ گمرک کشور در ۳۱ استان می باشد. برای آشنایی با عملکرد بازارچه های مرزی، این قانون و آئین نامه اجرایی آن می تواند اطلاعات خوبی در اختیار شما قرار بدهد.
اگر شما خواننده گرامی، از فعالان واردات و صادارت از طریق بازارچه های مرزی (border marketplaces) هستید، اقتصاد شهروند آماده دریافت نظرات و پیشنهادات شما و تجاربی که در این حوزه اخذ کرده اید، می باشد.
با ما همراه باشید.
حتما ببینید: شرایط، مدارک و پروانه های گمرکی صادرات کالا و بازارچه های مرزی
قانون ساماندهی مبادلات مرزی
منظور از مبادله مرزی چیست؟
اولین چیزی که در این قانون باید درباره آن اطلاعات را بدست آوریم، معنی و مفهوم «مبادله مرزی» است. مصداق‌های مبادله مرزی در ماده یک این قانون تصریح شده است. طبق قانون، هر خرید یا فروشی که الزاما توسط شهروندان ایرانی ساکن در محدوده مرزی صورت بگیرد یا از طریق تعاونی مرزنشینان که مجوز پیله گری از وزارت صنعت، معدن و تجارت را داشته باشند، مصداق مبادله مرزی است.
طبق ماده یکم، ملوانان، کارکنان و خدمه شناورهایی که حداکثر پانصد تن ظرفیت داشته باشند و در سقف تعیین شده وزارت صمت باشند، قادر به مبادله مرزی از طریق بازارچه های مرزی می باشند.
محدوده مبادله مرزی کجاست؟
سوالی که این جا مطرح می شود آن است که محدوده مبادله مرزی کجاست. ماده ۲ این قانون ذکر می کند که این محوده، محدوده جغرافیایی است که تعریف آن بر اساس ماده قانون مقررات صادرات و واردات صورت می گیرد. پس باید به این ماده واحده رجوع کنید.
منظور از پیله وران چه کسانی است؟
تعریفی که قانون ساماندهی مبادلات مرزی از پیله وران دارد، در ماده سوم این قانون تصریح شده است. بر این اساس، هر شخصی که ساکن مناطق مرزی باشد و ۳۶ ماه سابقه سکونت مستمر در این مکان را داشته باشد و کارت پیله وری صادر شده از سازمان صنعت، معدن و تجارت استان محل سکونت را اخذ کند، پیله ور محسوب و بایستی اهلیت او در ماده دویست و یازده قانون مدنی، احراز شود. پس هر شخص حقیقی را نمی‌توان پیله ور دانست.
منظور از بازارچه مرزی چیست؟
بازارچه مرزی طبق ماده چهارم قانون ساماندهی مبادلات مرزی، یک محدوده جغرافیایی است که الزاما بایستی در منطقه مرزی واقع شده و استاندارد هایی که دولت جمهوری اسلامی ایران تعیین می کند را در اختیار داشته باشد. این بازارچه، بر اساس تفاهم نامه هایی که بین ایران و کشورهای همجوار منعقد می شود، تاسیس شده و قواعد خاص خود را دارد.
نماینده گمرک در بازارچه مرزی حضور دائم دارد و مرز نشین که کارت پیله وری دارد، می تواند هر کالای مجازی را با رعایت قانون ساماندهی مبادلات مرزی، در بازارچه مشترک مرزی استانی، مبادله کند.
حتما ببینید: قانون صادرات و واردات و ۵۰ نکته خیلی مهم
شورای مبادله مرزی را چه نهاد هایی تشکیل می دهند؟
در قانون ساماندهی مبادلات مرزی، شورایی بر حسن عملکرد و اجرای تصمیمات دولت و نقشه راهی که تنظیم می کند، نظارت دارد. به این شورا، شورای ساماندهی مبادلات مرزی گفته می شود و از نهادهای زیر تشکیل می شود:
- استاندار یا یکی از معاونان وی (رئیس شورا)
- رئیس یا معاون سازمان صنعت، معدن و تجارت استان (دبیر شورا)
- رئیس یا معاون سازمان جهاد کشاورزی استان
- رئیس اداره کل اطلاعات استان
- رئیس اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان
- اداره تعزیرات حکومتی استان
- اداره گمرک استان
- فرماندهی نیروی انتظامی استان
- نماینده دادستان
- نماینده اتحادیه شرکت های تعاونی مرزنشینان استان
طبق تبصره اول ماده پنج قانون سماندهی مبادلات ارزی، هر گونه نصب و برکناری مدیر بازارچه مرزی، با حکم مستقیم رئیس کل گمرک جمهوری اسلامی ایران صورت می گیرد. البته وزارت امور اقتصادی و دارایی می تواند، گمرک قدیمی را بازسازی و گمرک تخصصی ایجاد کند.
حتما ببینید: با گمرکات تخصصی صادراتی کشور به تفکیک کالا آشنا شویم
ارزش معاملات در بازارچه های مرزی چقدر است؟
قانون در این زمینه، صراحت نداشته و موردی در ماده ششم قانون ساماندهی مبادلات مرزی مشاهده نمی شود. اما توجه کنید که این ماده، ارزش کل کالا های قابل مبادله در مناطق مرزی را متناسب با وضعیت اقتصادی-اجتماعی کشور و آن محدوده جغرافیایی در نظر گرفته و تعیین آن را از وظایف دولت می داند. در واقع قانون گذار در این زمینه سکوت کرده و دست دولت را برای تصمیم گیری باز گذاشته است.
با این حال، شروطی را قانون گذار تعیین کرده است که در بحث ارزش کل کالا های قابل مبادله در مناطق مرزی باید به آن توجه کرد:
- یکی این که ارزش کل کالا های قابل مبادله در مناطق مرزی از طریق بازارچه ها، حداکثر ۳ درصد کل واردات کشور باشد. ماخذ واردات، حجم واردات سال قبل باشد. واردات، باید در مقابل ۳ درصد صادرات به ماخذ سال قبل انجام شود.
- دوم این که صادارت در مقابل واردات در مناطق مرزی، طبق تبصره ۱ ماده ۶ این قانون، مشمول سقف تعیین شده برای همان مرز است و به کل کشور، تسری نمی یابد.
(ایندکس سایت گمرک جمهوری اسلامی ایران. آمار روزانه گمرکات را به صورت آنلاین مشاهده کنید)
آیا کالاهایی که از طریق بازارچه مرزی وارد می شود، معافیت مالیاتی دارد؟
هم در قانون مقررات صادرات و واردات و هم در قانون ساماندهی مبادلات مرزی، به این موضوع اشاره شده است که اقلامی که توسط کارکنان شناور ها و ملوانان و خدمه کشی ها به منظور استفاده شخصی و غیر تجاری وارد می شود، با تصویب هیات وزیران، از معافیت مالیاتی برخوردار است.
هم چنین اقلامی که توسط این افراد وارد کشور می شود و ارزاق عمومی است، از ۳۰ تا ۱۰۰ درصد حقوق ورودی، معاف هستند. این قضیه برای اقلام مربوط به لوازم خانگی که جنبه تجاری نداشته باشد، معافیت ۵۰ درصدی از پرداخت حقوق گمرکی را طبق تبصره ۲ ماده ۶ را شامل می شود.
حتما ببینید: آدرس و تلفن ۱۳۹۰ گمرک ۳۱ استان کشور
چه کالاهایی مشمول معافیت های حقوق گمرکی مرزنشینان است؟
فهرست و مقدار کالا های قابل ورود توسط مرزنشینان یا افرادی که مشمول این قانون در مناطق مرزی هستند، همه ساله توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت تعیین می شود. کنترل سقف واردات نیز طبق ماده هفت این قانون، توسط گمرک تعیین خواهد شد.
آیا مرزنشینان می توانند سوغاتی و هدیه وارد کنند و معافیت از پرداخت حقوق گمرکی بگیرند؟
این قضیه در ماده هفتم این قانون، تصریح شده است. در تبصره ۱، واردات هدیه و سوغاتی از کشورهای مختلف توسط مرزنشینان به صورت سالی ۱ بار، مجاز است. البته در سقف تعیین شده. هدیه و سوغاتی که این جا صحبت شده است، مصداقش را می توان در ماده سی و نه آئین نامه اجرایی مقررات صادرات و واردات که مصوب سال ۱۳۸۴ است پیدا کرد. این سهیمه را می توان به تعاونی های مرزنشین مجاز واگذار کرد و به غیر از این افراد، ممنوع نیست و جرم محسوب می شود.
سقف اقلام قابل ورود از طریق بازارچه های مرزی مشمول تخفیف چقدر است؟
طبق ماده هشت این قانون، سقف اقلام ورودی در اجرای این قانون، در صورتی که نیاز شخصی و مصرف روزمره مرز نشینان باشد، توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت تعیین می شود و ابلاغ می گردد.
این سقف، مشمول تحفیف حقوق گمرکی و سود بازرگانی بوده و برای کالاهای خوراکی و نوشیدنی، ۱۰۰ درصد معافیت اعطا می شود و برای کالاهایی که خوراکی نیست مثل عطریات و پوشاک و لوازم آرایشی و صوتی و تصویری و صنایع دستی، تا ۵۰ درصد متناسب با محرومیت منطقه، قابل ارائه خواهد بود. این سقف و مشمولیت ها باید به تایید هیات وزیران برسد.
توجه داشته باشید که بر اساس تبصره ۱ ماده ۸، ورود کالا بایستی بر اساس قوانین و مقررات قرنطینه و بهداشتی صورت بگیرد. البته برای کالاهایی که به بهداشت و سلامت عمومی مربوط است. واردات کلیه اقلامی که مشمول این ماده باشد، مشمول هیچ عوارضی نیست.
شرایط خرده فروشی کالا در بازارچه مرزی چگونه است؟
طبق ماده ۹ قانون ساماندهی مبادلات ارزی، خرید و فروش اقلامی که به کشور وارد می شود، مجاز است. اگر مرزنشینی بخواهد اقلامی که به مناطق مرزی وارد می شود را به سایر نقاط کشور ببرد و فرا تر از سقف تعیین شده در ماده ۸ (تعیین سقف به عمده وزارت صمت است) این قانون باشد، ممنوع است. هم چنین، واگذاری این سهم به غیر از تعاونی های مجاز مرزنشین، ممنوع خواهد بود.
حتما ببینید: منظور از کاپوتاژ و کارنه دوپاساژ چیست؟
نهاد ناظر بر فعالیت تعاونی های مرزنشینان کیست؟
نهاد ناظر بر فعالیت تعاونی های مرزنشینان، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است که بر فعالیت شرکت های تعاونی مرز نشین، نظارت دارد. اداره کل تعاون استان های مرزنشین، بایستی هر نوع تخلف را به شورای ساماندهی مبادلات مرزی استان، اعلام کنند.
طبق ماده ۱۰ این قانون، توزیع سهمیه وارداتی استان بین مرزنشین ها و تعاونی های این منطقه و صاحبان کارت پیله وری مجاز، توسط شورای ساماندهی مبادلات مرزی صورت می گیرد.
حتما ببینید: همه چیز درباره سامانه جامع امور گمرکی (EPL)
متن آئین نامه اجرایی قانون ساماندهی مبادلات مرزی
همان طور که در ابتدای گفتار عرض شد، ۱ سال پس از تنظیم قانون ساماندهی مبادلات مرزی و ابلاغ آن توسط مجلس به دولت وقت (احمدی نژاد)، آیین نامه اجرایی قانون نیز منتشر شد.
- همه ساکنان مناطق مرزی با دریافت کارت مبادلات مرزی(Border Trade Exchange Card) ، مشمول تسهیلات این قانون هستند. این کارت، برای سرپرست خانوار صادر می شود و نه هر عضو خانواده. فقط هم در ماه های دی و بهمن هر سال صادر و هر ۳۶ ماه یک بار، تمدید می شود.
- همه ساکنان شهرهای مرکز شهرستان های مرزی، مشمول تسهیلات این قانون نیستند.
- نقاط مرزی کشور تا ۳۰ کیلومتر از نقطه صفر مرزی قرار دارد و تعیین محدوده به عهده وزارت صمت است.
- اگر نقطه مرزی در کنار ساحل باشد، حداکثر تا شعاع ۳۰ کیلومتری، مشمول تسهیلات این قانون است.
- طبق تبصره ۲ ماده ۲ آیین نامه اجرایی ساماندهی مبادلات مرزی، دارنده کارت مبادله مرزی، می تواند به صورت مستقل، اقدام به مبادله مرزی کرده و کارت خود را به یکی از شرکت های تعاونی مرزنشینان، واگذار کند. پس واگذاری کارت به این نهاد، بلامانع است. اما واگذاری کارت بازرگانی به غیر، ممنوع است.
- طبق تبصره ۳ ماده ۲ آیین نامه، یک خانوار مرزنشین با سرپرست، حداکثر ۵ نفر است.
- سقف مبادله مرزی هر منطقه مرزی، ۳ درصد کل صادارت-واردات آن منطقه است که در ماده ۶ قانون ساماندهی مبادله مرزی در ابتدای این گفتار اقتصاد شهروند ذکر کردیم
- توزیع سهمیه پیله وران و هم چنین کارمنان شناورهایی که حداکثر ظرفیت آن ها پانصد تن است، توسط شورای ساماندهی مبادلات مرزی استان انجام می شود.
- طبق تبصره ۲ ماده ۵ آئیین نامه اجرایی، سهمیه مبادله مرزی مناطق محروم مرزی، ۲ برابر مناطق مرزی غیر محروم است.
- فهرست مناطق محروم توسط سازمان برنامه و بودجه تعیین می شود.
- از وظایف وزارت صمت، تعیین نوع و میزان و مقدار معافیت حقوق ورودی کالاهای وارداتی مجاز مرزنشینان و شرکت های تعاونی آن ها است.
- اگر مرز نشینان بخواهند کالای خود را در مناطق غیر مرزی خرده فروشی کنند، با حذف معافیت ها و پرداخت مابه التفاوت حقوق ورودی و تاییدیه گمرک جمهوری اسلامی و اخذ موافقت شورای ساماندهی مبادلات مرزی، امکان خواهد داشت.
- واردات مرزنشین ها صرفا در حوزه گمرکات بازارچه های مرزی و یا گمرک همان استان بوده و اگر مبادله در بازارچه مرزی امکان نداشته باشد، نزدیک ترین گمرک به عنوان محل مبادله، انتخاب می شود.
- طبق تبصره ۵ ماده ۵ آئیین نامه اجرایی، کنزتل سقف مبادلات کالای مرز نشینان توسط گمرک انجام می شود.
- از زمان صادرات کالا، مهلت واردات کالا توسط مرزنشینان، حداکثر ۱۲ ماه است. ارزش کل کالا های مبادله در مناطق مرزی برای همه نقاط ایران، ۳ درصد واردات در مقابل ۳ درصد صادرات است.
- تاسیس بازارچه مرزی جدید باید از سوی شورای ساماندهی مبادلات مرزی بوده و توجیه اقتصادی داشته باشد. کشور مقابل نیز باید تاسیسات و امکانات لازم را ارائه کند.
- طبق تبصره ۳ ماده ۱۰ آیین نامه اجرایی، خروج کالاهای ملوانان و خدمه کارکنان شناورهای دارای ۵۰۰ تن ظرفیت از مناطق مرزی به دیگر مناطق استان، در حد خرده فروشی مجاز است.
- خانوار ملوانان و خدمه شناورهای دارای ۵۰۰ تن ظرفیت نیز می توانند کارت مبادله مرزی با تاییدیه سازمان بناد و کشتیرانی بگیرند.
- واردات کالا، منوط به صادرات کالا قبل از آن است.
فهرست کالاهای وارداتی مجاز توسط مرزنشینان
(۱۰۰ درصد معافیت گمرکی خوراکی/ ۵۰درصد معافیت غیرخوراکی)
- برنج خوراکی ۵۰ کیلوگرم برای هر نفر در سال
- قند و شکر ۱۵ کیلوگرم برای هر نفر در سال
- چای ۱ کیلوگرم برای هر نفر در سال
- روغن نباتی ۱۰ کیلوگرم برای هر نفر در سال
- تمبر هندی ۵ کیلوگرم برای هر نفر در سال
- انواع ادویه ۳ کیلوگرم برای هر نفر در سال
- انواع لاستیک ۲ حلقه برای هر ۱۰ نفر در سال
- چرخ خیاطی یک دستگاه برای ۵۰ نفر در سال
- نعلبکی و استکان یک دست برای هر نفر در سال
- دوچرخه یک دستگاه برای هر ۳۰ نفر در سال
- دستگاه شیردوشی یک دستگاه برای هر ۵۰ نفر در سال
- دستگاه فتوکپی یک دستگاه برای هر ۵۰ نفر در سال
- قاشق و چنگال یک دستگاه برای هر نفر در سال
- نخ دروگر ۱۰ کیلوگرم برای هر خانوار در سال
- جاروبرقی ۱ دستگاه به ازای هر ۵۰ نفر در سال
- آب میوه گیری ۱ دستگاه برای هر ۱۰ نفر
- انواع کولر گازی ۱ دستگاه برای هر ۵ خانوار در سال
- فلاسک چای یک دستگاه برای هر خانوار در سال
- ماشین آلات و ادوات کشاورزی یک دستگاه برای هر ۱۰ خانوار در سال
- قطعات یدکی ماشین آلات به ارزش ۲ میلیون ریال برای هر خانوار در سال
- ماشین پشم چینی یک عدد در سال برای هر خانوار
- ماشین حساب یک عدد برای هر خانوار در سال
- دستگاه بسته بندی مواد غذایی برای ۵۰ خانوار در سال
- دستگاه خامه گیر برای هر خانوار در سال
همراه گرامی
اگر تجربه صادرات و واردات در این مناطق دارید یا با سوالی روبرو شدید، مراتب را کامنت کنید.
