به گزارش اقتصادشهروند ، بانک مرکزی در بخشنامه شماره ۰۲٫۳۱۹۸۳۲ مورخ ۲۷ اسفند ماه سال و به منظور تکمیل اقدامات قانونی و تبیین سازوکار اجرایی خدمات مرتبط با چک الکترونیکی، دستورالعمل فوق الذکر را با محوریت افتراقات مرتبط با این محصول نسبت به چک کاغذی به شرح زیر ابلاغ کرد:
به موجب تکلیف قانونی مندرج در تبصره ماده (۱) قانون «اصلاح قانون صدور چک» مصوب سال ۱۳۹۷، زیر ساخت صدور و تبادل چک الکترونیکی موسوم به سامانه چکاد از آبان ماه سال ۱۴۰۱ شروع به فعالیت کرد و متعاقباً توسعه محصول در چارچوب قوانین و مقررات مترتبه در دستور کار این بانک قرار گرفت. از این رو و به منظور تکمیل اقدامات قانونی موصوف و تبیین سازوکار اجرایی خدمات مرتبط با چک الکترونیکی، دستورالعملی با محوریت افتراقات مترتب بر این محصول نسبت به چک کاغذی؛ ارسال می شود.
گفتنی است، همان‌طور که در ماده ۹ دستورالعمل صدرالاشاره تصریح شده است سایر احکام، الزامات و سازوکارهای اجرایی ناظر بر صدور و تبادل چک الکترونیکی، حسب مورد تابع مفاد «قانون اصلاح قانون صدور چک» و مقررات مربوط از جمله «دستورالعمل حساب جاری (ریالی)» و آخرین اصلاحیه‌های آنها می‌باشد.
خواهشمند است دستور فرمایید ضمن ابلاغ مراتب به واحدهای ذیربط، تمهیدات و اقدامات مقتضی برای اجرای دقیق دستورالعمل پیوست معمول شده و بر حسن اجرای آن نظارت شود. منبع
متن دستورالعمل اجرایی چک الکترونیک به شرح زیر است:
معاونت فناوریهای نوین
مدیریت‌کل نظامهای پرداخت
اداره توسعه و تدوین مقررات نظامهای پرداخت
دستورالعمل اجرایی تبصره ماده (١) قانون اصلاح قانون صدور چک، مصوب سال ١٣٩٧ زمستان ١۴٠٢
باسمه تعالی
با استناد به تبصره الحاقی ماده (١) قانون اصلاح قانون صدور چک (مصوب سال ١٣٩٧)؛ دستورالعمل اجرایی تبصره مذکور، که زین پس به اختصار »دستورالعمل« نامیده شود، به شرح ذیل تدوین گردیده و در مورخ ٢٨/١١/١۴٠٢ به تصویب کمیسیون ابزارهای پرداخت و تسویه بانک مرکزی رسید:
فصل اول- تعاریف ماده ١- در این »دستورالعمل« عناوین زیر به جــای عبــارات مربــوط بــه کــار مــی‌رود. ســایر عنــاوینی کــه در
ایــن »دســتورالعمل« تعریــف نگردیدهاســت، تــابع مفــاد دســتورالعمل حســاب جــاری مصــوب یکهــزار و دویســت و چهــل و هشــتمین جلســه مــورخ ٠١/٠٣/١٣٩٧ شــورای پــول و اعتبــار و دســتورالعمل اجرایــی ماده (۶) اصــلاحی قــانون صــدور چـک، مصــوب یکهــزار و سیصــد و ششــمین جلســه مــورخ ٢۵/٠٩/١٣٩٩ شورای پول و اعتبار می‌باشد:
١-١- قانون اصلاح قـانون صـدور چـک: قــانون صــدور چــک مصــوب ســال ١٣۵۵ بــا اصــلاحات و الحاقات بعدی آن؛ ١-٢- بانک: مؤسسه اعتباری است کــه بــه موجــب قــانون تحــت عنــوان »بانــک« فعالیــت می‌نمایــد و یا تحت عنوان »بانک« از بانک مرکــزی مجــوز تأســیس یــا فعالیــت دریافــت کــرده اســت و تحــت نظارت بانک مرکزی فعالیت می‌نماید.
١-٣- مشتری: به شخص حقیقی یا حقوقی دارنده حساب جاری با دسته‌چک اطلاق می‌گردد؛ ١-۴- قانون تجارت الکترونیکی: »قانون تجارت الکترونیکی« مصوب سال ١٣٨٢؛
١-۵- داده پیام١: وفــق بنــد (الــف) مــاده (٢) »قــانون تجــارت الکترونیکـی«، هــر نمــادی از واقعــه،
اطلاعات یا مفهوم است که با وســایل الکترونیکـی، نــوری و یـا فنــاوریهــای جدیـد اطلاعــات تولیـد، ارسال، دریافت، ذخیره یا پردازش می‌شود؛ ١-۶- امضای الکترونیکـی: وفــق بنــد(ی) مــاده(٢) »قــانون تجــارت الکترونیکــی«، عبــارت اســت از
هر نوع علامت منضم شــده یــا بــه نحــو منطقــی متصــل شــده بــه »داده پیــام« کــه بــرای شناســایی امضایکننده »داده پیام« مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ ١-٧- چــک الکترونیکــی: »چــک الکترونیکـی« موضــوع تبصــره مــاده (١) »قــانون اصــلاح قــانون
صدور چــک« اســت کــه صــدور، دریافــت، تاییــد اطلاعــات و انتقــال آن بــه شــخص دیگــر در قالــب »داده پیــام« صــورت گرفتــه و صــدور آن منــوط بــه »امضــای الکترونیکــی« صــادر کننــده اســت و مشمول قوانین و مقررات مرتبط با چک کاغذی حسب مورد می‌باشد.
١-٨- سامانه چکاد (چک امن دیجیتـال): زیرســاخت فنــی صــدور، تائیــد، انتقــال و اســتعلام »چــک الکترونیکی« می‌باشد؛
١-٩- سامانه صـیاد: ســامانه صــدور یکپارچــه الکترونیکــی دســته چــک و نقــل و انتقــال چــک نــزد بانک مرکزی؛
فصل دوم- شرایط اعطای دسته »چک الکترونیکی« و اقلام اطلاعاتی برگ »چک الکترونیکی« ماده ٢- »بانک« مکلف است بــرای ارائــه دســته »چــک الکترونیکــی« بــه »مشــتری«خــود صــرفاً از طریــق
»سامانه صــیاد« و بــا لحــاظ شــرایط مــاده ۶، دســتورالعمل اجرایــی مــاده (۶) اصــلاحی قــانون صــدور چــک اقدام نماید.
تبصـره: صــدور دســته »چک الکترونیکی« با لحاظ ثبت چهارپنجم (٨٠ واحد درصــد) از مجموع تعداد برگه‌های آخرین دسـته »چک الکترونیکی« در »سـامانه صـیاد« و یا ارائه به »بانک« امکان پذیر اسـت. اعطای دسـته چک جدید به صــاحبان حســابهای جاری تجاری حســب نوع چک منوط به اعاده آن به »بانک« یا ثبت در »ســامانه صیاد« سه پنجم (۶٠ واحد درصد) از برگه‌های آخرین دسته چک متصل به حساب تجاری است؛
مــاده ٣- نمــایش اقــلام اطلاعــاتی زیــر مطــابق منــدرجات ســامانه »صــیاد« بــر روی هــر بــرگ »چــک الکترونیکی« تخصیص یافته به »مشتری« الزامی است:
٣-١- کلمه »چک الکترونیکی«؛
٣-٢-شناسه صیادی یکتا برای هر برگه »چک الکترونیکی«؛
٣-٣- سری و سریال »چک الکترونیکی«؛
٣-۴-محل درج اطلاعات هویتی صاحب حساب یا صاحبان حساب؛
٣-۵- شناسه حساب بانکی ایران (شبا) حساب؛
٣-۶-نام و شناسه اختصاصی شعبه بانک صادرکننده دسته »چک الکترونیکی.«
٣-٧-اطلاعات هویتی شخص حقیقی یــا حقــوقی کــه »چــک الکترونیکــی« در وجــه وی صــادر و یــا به وی منتقل شده است؛ ٣-٨-محل درج تاریخ؛
٣-٩-محل درج مبلغ؛
٣-١٠-محل درج علت صــدور »چــک الکترونیکــی« در قســمت بابــت در چــارچوب مــوارد منــدرج در بند (۵) ماده (۴) دستورالعمل اجرایی ماده (۶) اصلاحی قانون صدور چک حسب مورد؛
تبصره ١: درج شرح صدور »چک الکترونیکی« در قسمت شرح، اختیاری می‌باشد.
تبصره ٢: »بانک« موظف اســت محــل درج حــروف مبلــغ و تــاریخ »چــک الکترونیکــی« را بــه گونــه‌ای تعبیــه نماید که توسط صادرکننده چــک بــه صــورت خودکــار و سیســتمی در مــتن چــک درج شــود، تــا امکــان درج عدد یا حروف مغایر (سهواً یا عمداً) سلب گردد.
ماده ۴- ضمانت »چــک الکترونیکــی« بــه منظــور التــزام بــه تادیــه وجــه توســط شخص/اشخاصــی غیــر از صــادرکننده بــا »امضــای الکترونیکــی« ضامن/ضــامنین و بــا قیــد شخصــی کــه ضــمانت بــه نفــع او صــورت می‌گیرد (مضمونله)، امکان پذیر است.
فصل سوم- شرایط عدم پرداخت وجه »چک الکترونیکــی«، صــدور گواهینامــه عــدم پرداخــت »چــک الکترونیکی« و رفع سوءاثر از سوابق »چک الکترونیکی« برگشتی ماده ۵- »بانک« در موارد زیر، مجاز بــه پرداخــت وجــه »چــک الکترونیکــی« نبــوده و بــا درخواســت دارنــده »چک الکترونیکی« موظف به صدور گواهینامه عدم پرداخت می‌باشد:
۵-١- عــدم کفایــت موجــودی حســاب جــاری و عــدم امکــان تــامین وجــه چــک از محــل ســایر حســابهای متعلــق بــه صــادرکننده در همــان »بانــک« (براســاس بنــد ١٠-١ ذیــل مــاده ١٠ دستورالعمل حساب جاری)؛ ۵-٢- صــدور دســتور عــدم پرداخــت توســط »مشــتری« یــا ذینفــع یــا قائم‌مقــام قــانونی وی، در
چارچوب ماده (١۴) »قانون صدور چــک«، بــا ایــن قیــد کــه در »چــک الکترونیکــی«، ادعــای مفقــودی مصداق ندارد؛ ۵-٣- بسته بودن حســاب جــاری یــا انســداد بخشــی از/تمــامی موجــودی آن از جملــه بــه موجــب قانون، دستور از مرجع قضایی یا به دستور »مشتری«؛ ۵-۴- سایر موارد به موجب قوانین و مقررات موضوعه.
ماده ۶- در صــدور گواهینامــه عــدم پرداخــت »چــک الکترونیکــی« ضــمن رعایــت مــاده ۴ »قــانون صــدور چک«، قید اقلام اطلاعاتی زیر منطبق با اطلاعات مندرج در »سامانه چکاد« الزامی است:
۶-١- درج عبارت گواهینامه عدم پرداخت »چک الکترونیکی«؛
۶-٢- درج مشخصــات »چــک الکترونیکــی« (شــامل اقــلام اطلاعــاتی شناســه صــیادی، ســری و سریال چک، تاریخ و مبلغ چــک) و اطلاعــات هــویتی صــادر کننــده بــا هــدف اعــلام اطلاعــات »چــک الکترونیکی« به مرجع قضائی؛ ۶-٣- بابت صدور »چک الکترونیکی«؛
۶-۴- هویــت انتقــال دهنــدگان »چــک الکترونیکــی« (ظهرنویس‌هــا) تــا شخصــی کــه بــه عنــوان آخرین ذینفع، درخواست برگشت چک را داده است؛ ۶-۵- شرح صدور »چک الکترونیکی«؛
۶-۶- درج هویت ضامن/ضــامنین صــدور »چــک الکترونیکــی« و بــا قیــد هویــت شخص/اشخاصــی که ضمانت به نفع آنها به عمل آمده است.
مــاده ٧- گواهینامــه عــدم پرداخــت »چــک الکترونیکــی« قابــل انتقــال بــه غیــر نمی‌باشــد. لــیکن »چــک الکترونیکی« برگشتی قابل انتقال به غیر است.
ماده ٨- در صورت تحقق هر یک از موارد مندرج در تبصره ٣ ماده (۵) مکرر »قانون اصلاح قانون صدور چک«، »بانک« مکلف است نسبت به رفع سوءاثر از سوابق »چک الکترونیکی« برگشتی اقدام نماید.
تبصره: بند ب تبصره ٣ ماده (۵) مکرر »قانون اصلاح قانون صدور چک« دال بر استرداد لاشه چک برگشتی به صادرکننده، به صورت انتقال سیستمی »چک الکترونیکی« به صادرکننده در »سامانه چکاد« محقق می‌گردد.
ماده ٩- سایر احکام، الزامات و سازوکارهای اجرایی ناظر بر صدور و تبادل »چک الکترونیکی«، حسب مورد تابع مفاد »قانون اصلاح قانون صدور چک« و مقررات مربوط از جمله دستورالعمل حساب جاری (ریالی) و آخرین اصلاحیه‌های آنها می‌باشد.
***
